Zlikwidować proceder nielegalnego wywozu leków

 „Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska stoi na stanowisku, że dla dobra publicznego i bezpieczeństwa lekowego należy bezwzględnie i natychmiast wdrożyć wszelkie możliwe działania celem rzeczywistego zlikwidowania procederu odwróconego łańcucha dystrybucji leków. Autorytet państwa wymaga egzekwowania obowiązującego prawa nie tylko od zwykłego obywatela, ale również od firm zajmujących się działaniami niezgodnymi z polskim prawem. Przestrzeganie prawa powinno być podstawą polityki lekowej państwa” – podkreślono w piśmie z dnia 21 listopada 2017 roku, które prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej Alina Górecka wystosowała do ówczesnego wicepremiera i ministra rozwoju i finansów Mateusza Morawieckiego.

Roczne straty naszego państwa wskutek procederu reeksportu leków refundowanych sięgają czterech miliardów złotych. „Śmiało można stwierdzić, że obok mafii paliwowej i vatowskiej mamy znakomicie zorganizowaną w Polsce mafię lekową. Mafię, która nie waha się podejmować działań mających na celu zastraszanie organów zajmujących się kontrolą rynku leków” – wskazała prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej. W piśmie zwrócono uwagę na fakt, że nielegalny wywóz leków zagrożonych brakiem dostępności na terenie naszego państwa przybrał niepokojące rozmiary, gdy w czasach rządów koalicji PO-PSL Ministerstwo Zdrowia przedstawiło interpretację przepisów dotyczącą cen leków (hurtowych i aptecznych) pozwalającą na sprzedaż poza granicami Polski tychże produktów leczniczych z dowolną marżą, zjawisko to przybrało rozmiar zagrażający bezpieczeństwu zdrowotnemu Polaków. Wywóz leków z naszego kraju odbywał się przy całkowitej akceptacji ówczesnych władz państwa, a pozorowane działania ministra zdrowia Bartosza Arłukowicza, m.in. zobowiązanie aptek do raportowania odmowy realizacji zamówienia na leki przez hurtownie, nie poprawiały i nie poprawiają dostępności leków określonych jako deficytowe dla pacjenta.

Proceder określany jako „odwrócony łańcuch dystrybucji” ulegał ewolucji. W piśmie do wicepremiera wskazano, że do roku 2016 dominował model polegający na tym, że nieuczciwy przedsiębiorca tworzył łańcuch hurtownia-apteka, w którym leki zwracane były do hurtowni, a następnie sprzedawano je za granicę. Często mieliśmy do czynienia z dwoma obiegami dokumentów: aptecznym, do którego wgląd miał farmaceuta i kierownik apteki, oraz pozaaptecznym dotyczącym reeksportowanych leków. W tego typu działaniach wyspecjalizowały się  powiązane kapitałowo spółki  omijające  przepisy antykoncentracyjne na rynku aptek oraz regulacje zabraniające jednocześnie sprzedaży hurtowej i detalicznej leków przez ten sam podmiot. Obecnie zjawisko nielegalnego eksportu leków przybrało inną formę. Zamiast aptek do łańcucha włączono niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które nie są kontrolowane przez inspekcję farmaceutyczną.

Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej podkreśliła, że zjawiska nielegalnego wywozu leków naraża nie tylko skarb państwa na wymierne straty finansowe, ale przede wszystkim dotyka pacjentów, którzy muszą przerwać leczenie z powodu niemożności zrealizowania recepty na leki deficytowe.

W piśmie z Ministerstwa Finansów, które Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska otrzymała 19 grudnia 2017 roku, zastępca Szefa Krajowej Administracji Skarbowej Piotr Walczak wyjaśnia, że Ministerstwo Finansów podjęło współpracę z Ministerstwem Zdrowia i Głównym lnspektorem Farmaceutycznym w celu wsparcia działań tych instytucji przy przeciwdziałaniu negatywnemu z punktu widzenia społecznego zjawisku szeroko rozumianego wywozu produktów  leczniczych, który sprawia, że znacznie ograniczona jest dostępność tych produktów dla pacjentów. Z tym nielegalnym procederem wiążą się także kwestie podatkowe dotyczące polskiego systemu podatkowego. Stąd także żywotne zainteresowanie tą problematyką Ministerstwa Finansów i Krajowej Administracji Skarbowej. „W związku z powyższym, w celu wypracowania rozwiązań mających ograniczyć ten niezgodny z prawem proceder, odbyło się kilka spotkań, których owocem jest przygotowanie przepisów uszczelniających procedury farmaceutyczne oraz polski system podatkowy, m.in. w zakresie podatku od towarów i usług. W związku ze stwierdzonymi permanentnymi przypadkami wywozu produktów leczniczych zagrożonych brakiem dostępności bez wymaganej zgody na ich wywóz przyjęto regulacje mające na celu przywrócenie rynkowi krajowemu i chorym tych produktów. Dlatego też zaproponowano poważne i jak się wydaje, skuteczne zmiany w ustawie  - Prawo farmaceutyczne. Drugi z elementów, tzw. uszczelniający, dotyczy faktycznego nadzoru nad przewozem tych towarów. Dlatego też przygotowano regulacje dotyczące monitorowania przewozu tych produktów, a owoc tych prac znalazł swe odzwierciedlenie w projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw (UD273), który aktualnie został skierowany pod obrady Rady Ministrów i w niedługim czasie zostanie przedłożony Marszałkowi Sejmu i Posłom na Sejm RP” – informuje podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Walczak.

Opracował:

Eugeniusz Jarosik

WOIA